Wyrok TK (P 12/22): Niekonstytucyjność zawieszenia przedawnienia karalności w czasie epidemii

W dniu 12 grudnia 2023 r. Trybunał Konstytucyjny ogłosił wyrok (sygn. akt P 12/22) dotyczący kontrowersyjnego przepisu ustawy covidowej, który zawieszał przedawnienie karalności czynów w czasie stanu epidemii. Sprawa dotyczyła podatnika, który w deklaracjach VAT wprowadził nieprawdziwe informacje, co zostało uznane za przestępstwo skarbowe. Sąd Rejonowy w Jarosławiu skierował pytanie do Trybunału Konstytucyjnego, kwestionując konstytucyjność tego przepisu.

W związku z panującym stanem epidemii, art. 15zzr1 ust. 1 ustawy z 2 marca 2020 r. miał na celu zawieszenie przedawnienia karalności czynów skarbowych podlegających karze. Przepis ten wszedł w życie 27 czerwca 2021 r. i był obowiązujący do 1 lipca 2023 r.

TK w wyroku z wydanym w sprawie pod sygn. akt: P 12/22 stwierdził niekonstytucyjność zawieszenia przedawnienia karalności w czasie epidemii.

Sędzia Andrzej Zielonacki uzasadnił decyzję Trybunału, wskazując, że brak określenia terminu i maksymalnego limitu czasowego zawieszenia przedawnienia naruszał zasadę zaufania do państwa oraz sprawiedliwości prawnej. TK stwierdził, że przepis był nieproporcjonalny i niezgodny z zasadami konstytucyjnymi, wprowadzając niepewność prawną dla obywateli.

Trybunał zauważył również, że już wcześniej, w marcu 2020 r., ustawodawca wprowadził podobny przepis (art. 15zzs), który zawieszał terminy procesowe i sądowe. Jednakże został on szybko uchylony po sześciu tygodniach. Brak uzasadnienia dla ponownego wprowadzenia zawieszenia terminów w prawie karnym po kolejnych 13 miesiącach stał się kluczowym argumentem w decyzji TK. Zdaniem TK, postępowania karne i karnoskarbowe były w praktyce kontynuowane również w okresie epidemii. — Wprowadzenie art. 15zzr1 w okresie 15 miesięcy po rozpoczęciu epidemii było więc działaniem nieproporcjonalnym i niezgodnym z art. 2 konstytucji.

Skutkiem wyroku TK jest przywrócenie skuteczności biegu przedawnienia karalności w sprawach skarbowych. Podatnicy mają możliwość wznowienia zakończonych spraw. W trwających postępowaniach sądy zignorują ten przepis, zastępując go ogólnymi zasadami dotyczącymi biegu przedawnienia.

Decyzja Trybunału Konstytucyjnego ma znaczący wpływ na system prawny, eliminując niejasności i niesprawiedliwości wynikające z wcześniejszego przepisu. Otwiera także debatę na temat roli i skutków wprowadzania ograniczeń prawnych w czasie stanów kryzysowych, podkreślając konieczność zrównoważonego podejścia do regulacji prawnych w sytuacjach nadzwyczajnych.