Bartłomiej Leszczyński
- 8 maj

Odpowiedzialność prawna za błędy medyczne przy udzielaniu świadczeń medycyny estetycznej

W dzisiejszych czasach szeroko pojęta medycyna estetyczna zyskuje na coraz większej popularności. Praktycznie codziennie pojawiają się na rynku nowe podmioty świadczące tego typu usługi, czy to w postaci jednoosobowej działalności prowadzonej przez kosmetyczkę, czy w postaci usług świadczonych przez duże kliniki medycyny estetycznej. Tymczasem, prowadzenie takiej działalności obarczone jest wieloma ryzykami, zarówno o charakterze prawnym, jak i pozaprawnym. W dzisiejszym wpisie postaramy się odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób organizować udzielanie świadczeń z zakresu medycyny estetycznej, aby nie narazić się na żadną odpowiedzialność wobec klientów korzystających z tego typu usług.

Kto może udzielać świadczeń z zakresu medycyny estetycznej?

W pierwszej kolejności należy udzielić odpowiedzi na pytanie, kto może udzielać świadczeń z zakresu medycyny estetycznej i czy dana kategoria osób wykonujących takie usługi może wykonywać je bez żadnych ograniczeń.

Osoby takie podzielić możemy na kilka kategorii:

Technik usług kosmetycznych – potocznie zwany kosmetykiem/kosmetyczką. Podstawa programowa kształcenia takiej osoby zawarta jest w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach. Kosmetyczka nie ma prawa wykonywać świadczeń zdrowotnych w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej. Działanie technika usług kosmetycznych polega głównie na:

a. Wykonywaniu zabiegów pielęgnacyjnych twarzy,

b. Wykonywaniu zabiegów upiększających twarzy

c. Wykonywaniu zabiegów pielęgnacyjnych i upiększających ciała

d. Wykonywaniu zabiegów pielęgnacyjnych i upiększających dłoni i stóp

Kosmetolog – aby zdobyć tytuł kosmetologa, należy ukończyć studia wyższe pierwszego i drugiego stopnia na kierunku kosmetologia. Kosmetolog, podobnie jak kosmetyczka, nie może samodzielnie udzielać świadczeń opieki zdrowotnej. Może oczywiście współpracować z lekarzem przy ich udzielaniu. Główna różnica między kosmetyczką a kosmetologiem to zatem właśnie sposób dojścia do uprawnień i wykształcenie – zakres wykonywanych przez nich czynności jest podobny.
Lekarz medycyny estetycznej – jest to zawód medyczny, wymagający wieloletniego kształcenia w tym zakresie. Może w pełnym spektrum wykonywać świadczenie zdrowotne którymi według definicji z ustawy o działalności leczniczej są działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia, lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania. Lekarz może wykonywać wszelkie świadczenia, których nie mogą wykonywać pozostałe dwie kategorie osób – przede wszystkim świadczenia polegające na przerwaniu ciągłości tkanki skórnej, które stanowią najdalej idącą ingerencję w ciało pacjenta.

Odpowiedzialność za błąd podczas wykonywania usług kosmetycznych

Podczas wykonywania usług kosmetycznych, zarówno tych o charakterze nieinwazyjnym wykonywanym przez kosmetyczkę czy kosmetologa, jak i tych bardziej skomplikowanych wykonywanych już przez lekarza, może niestety dojść do nieprawidłowości, skutkujących rozstrojem zdrowia pacjenta. Rodzi to po stronie osoby wykonującej zabieg stosowną odpowiedzialność, która może przybrać charakter odpowiedzialności cywilnej lub nawet karnej, jeśli zaistnieją odpowiednie ku temu przesłanki. Zatem, odpowiedzialność tą możemy podzielić na:

Odpowiedzialność cywilną: odpowiedzialność ta spoczywa przede wszystkim na osobie wykonującej dane usługi, ewentualnie na zakładzie ubezpieczeń udzielającym ochrony ubezpieczeniowej w ramach polisy OC. Odpowiedzialność ta wiąże się z szeregiem roszczeń, głównie o charakterze pieniężnym, których dochodzić może pacjent, który został poszkodowany w wyniku błędu medycznego powstałego podczas wykonywania usług kosmetycznych. Roszczenia te mogą być bardzo wysokie, w szczególności w przypadku zasądzenia tzw. zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, bądź w przypadku przyznania renty.
Odpowiedzialność karną: przede wszystkim odpowiedzialność ta opierać się może na art. 58 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, penalizującym działanie polegające na udzielaniu świadczeń zdrowotnych bez wymaganych uprawnień. Zatem jeśli kosmetyczka bądź kosmetolog wykona usługę, która powinna być wykonana przez lekarza medycyny estetycznej, może podlegać odpowiedzialności karnej za ten czyn. Lekarz z kolej może ponosić odpowiedzialność przewidzianą w art. 160 kodeksu karnego, który to przepis odnosi się do narażenia danej osoby (pacjenta) na niebezpieczeństwo utraty życia albo powstania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

W jaki sposób prowadzić działalność z zakresu świadczenia usług kosmetycznych, aby uchronić się od odpowiedzialności?

Z uwagi na powyżej wskazaną, niewątpliwie bardzo poważną odpowiedzialność, jaka spoczywa na osobie lub podmiocie udzielającym świadczeń w zakresie usług kosmetycznych, pojawia się pytanie, jak prowadzić działalność z tego zakresu, aby uniknąć powstania tej odpowiedzialności? Takim rozwiązaniem może być:

Prowadzenie działalności w oparciu o profesjonalny zespół specjalistów, w skład którego wchodzić będą lekarze medycyny estetycznej - prowadzenie działalności przy wsparciu lekarzy jest działaniem zdecydowanie pożądanym pod kątem ochrony prawnej kliniki medycyny estetycznej. Działalność lekarzy oparta jest na obowiązkowym ubezpieczeniu OC, ponadto podlegają oni Kodeksowi Etyki Lekarskiej, co dodatkowo motywuje danego lekarza do zachowania najwyższej staranności przy udzielaniu świadczeń z zakresu medycyny estetycznej,
Uzyskiwanie od pacjentów przed zabiegiem uświadomionej zgody na zabieg – jest to niewątpliwie jedna z najbardziej istotnych kwestii przed przystąpieniem do udzielania jakichkolwiek świadczeń z zakresu medycyny estetycznej. Przed przystąpieniem do zabiegu, lekarz powinien w sposób bardzo wyczerpujący opisać sam przebieg planowanego zabiegu, jego skutki, a także możliwe konsekwencji (także te negatywne). Zgoda pacjenta na zabieg ma mieć charakter tzw. zgody uświadomionej, czyli obejmującej pełne spektrum okoliczności związanych z planowanym zabiegiem medycznym (o samej zgodzie uświadomionej opowiemy wam więcej w innym wpisie na naszym blogu – wyczekujcie).
Wprowadzenie w jednostce odpowiedniej procedury związanej z zaistnieniem zdarzeń medycznych, które mogą przerodzić się w ewentualny błąd medyczny – jakkolwiek przepisy prawa dość szczegółowo opisują przesłanki i skutki odpowiedzialności za błąd medyczny w placówce świadczącej usługi kosmetyczne, to jednak wprowadzenie w jednostce odpowiedniej procedury mającej na celu organizowanie udzielania świadczeń w sposób jak najbardziej minimalizujący prawdopodobieństwo zaistnienia błędu, jest działaniem wysoce pożądanym w kontekście prawidłowego zabezpieczenia interesów kliniki. Procedura może obejmować wzory udzielanych przez pacjentów zgód na zabiegi czy sposobów zgłaszania niepożądanych zdarzeń przy udzielaniu świadczeń. Może określać również sposób postępowania w przypadku zgłoszenia odpowiednich roszczeń przez poszkodowanego pacjenta.

Podsumowanie

Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe okoliczności, niewątpliwie w interesie jednostki prowadzącej usługi w zakresie świadczeń medycyny estetycznej jest zorganizowanie tej działalności w sposób jak najszerzej chroniący interesy podmiotu, w szczególności w sytuacji coraz większej świadomości pacjentów co do swoich uprawnień w przypadku powstania szkody w trakcie udzielania świadczeń. Korzystając z pomocy Kancelarii, posiadającej wieloletnie doświadczenie w obsłudze podmiotów medycznych, masz pewność, że Twoja działalność będzie należycie zabezpieczona, a pacjenci kliniki będą mogli skupić się tylko na tym, co najważniejsze – czyli na prawidłowym wykonaniu zabiegu, na który się zdecydowali.