Upowszechnienie dróg wewnętrznych zagraża interesowi indywidualnemu?

Analizując dorobek orzeczniczy sądów administracyjnych – i nie tylko – można dojść do wniosku, że aż nadto powszechna stała się praktyka towarzysząca tworzeniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (dalej jako: m.p.z.p.) polegająca na wytyczaniu przez gminy dróg wewnętrznych, które pełnią de facto rolę dróg publicznych. Czy działanie takie odpowiada prawu i czy aby nie stwarza sytuacji, w której interes publiczny ponad wszelką cenę stawiany jest nad prawami jednostki?

Upowszechnienie dróg wewnętrznych-jak wygląda sytuacja?

Co najmniej od 2016 r. podtrzymywana jest jurydyczna tendencja kwestionowania opisywanego sposobu postępowania gmin przy tworzeniu m.p.z.p. i następczego przyznawania stosownych rekompensat z tytułu utraty prawa własności – a to w związku z wywłaszczaniem gruntów prywatnych pod drogi wewnętrzne (które rzeczywiście – w sposób nieuprawniony –  pełnią funkcję dróg publicznych). Wskazuje się, że jedynie w przypadku przypisania danemu terenowi oznaczenia drogi publicznej, jego właściciel uprawniony jest do roszczeń o charakterze odszkodowawczym – które nie przysługują w przypadku wytyczania dróg wewnętrznych. Nie ulega wątpliwości, że wytyczanie dróg wewnętrznych w miejsce dróg publicznych jest próbą przeniesienia obowiązków gminy na właściciela nieruchomości, bowiem utrzymanie dróg wewnętrznych należy do zarządcy lub właściciela terenu, na których drogi się znajdują – dlatego działania takie nie mogą korzystać z żadnej ochrony prawnej. Po drugie, w prezentowanym wariancie konieczność zapłaty właścicielowi gruntu odszkodowania dezaktualizuje się, co stanowi dodatkową korzyść po stronie gminy.

Linia orzecznicza w kontekście dróg wewnętrznych

Utrzymującą się linię orzeczniczą w przedmiotowym zakresie potwierdzają m.in. następujące orzeczenia, tj.: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 7 listopada 2023 r., sygn. akt: II SA/Kr 1067/23; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 29 marca 2023 r., sygn. akt: II SA/Gl 22/23; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 13 lutego 2024 r., sygn. akt: III SA/Gl 933/23. Podążając za rzeczonym wyrokiem z dnia 13 lutego 2024 r., należy jednoznacznie wskazać, że: „rada gminy nie dysponuje kompetencją do planowania (urządzania) dróg wewnętrznych na nieruchomościach stanowiących własność prywatną, bez zgody ich właścicieli. Stanowi to nie tylko przekroczenie władztwa planistycznego poprzez naruszenie prawa własności, ale też powodowałoby złudne, pozorne przeświadczenie, że zapis planu dotyczący drogi wewnętrznej przewidzianej na gruntach tylko prywatnych daje jakiekolwiek prawo do korzystania z nich przez inne osoby niż właściciele”.

Co w związku z upowszechnieniem dróg wewnętrznych możesz zrobić jako właściciel?

1. W pierwszej kolejności właściciele nieruchomości, którzy zostali objęci niekorzystnym dla nich działaniem gminy, mogą podjąć kroki prawne mające na celu wyeliminowanie wadliwej uchwały gminy z obrotu prawnego.

2. Następnie otwiera się możliwość dochodzenia należnego z tytułu wywłaszczenia odszkodowania.

W przypadku wątpliwości bądź konieczności podjęcia stosownych działań prawnych na gruncie opisywanego problemu, zapraszamy Państwa do kontaktu.